خستگی كرو و به خصوص خلبانان از جمله مسائلی است كه می تواند ايمنی پرواز را مورد تهديد جدی و دائمی قرار دهد.
خستگی ، چه از نوع جسمی و چه روحی روانی به عنوان یک خطر بالقوه و عامل مستقیم یا غیر مستقیم بسیاری از سوانح پروازی بوده و طبق آمارهای اعلام شده بیش از 50 درصد سوانح هوایی ناشی از خطاهای انسانی ، به طور مستقیم با خستگی و خواب آلودگی خدمه پروازی مرتبط است.
عواقب اين عارضه اغلب اوقات كوچك شمرده شده يا ناديده گرفته می شود و يكی از دلايل اين امر آن است كه هيچ علائم زيستی مشخصی براي سنجش ميزان آن در افراد وجود ندارد. متاسفانه خستگی تقريبا تمام جنبه های عملكرد روزمره انسان را تحت تأثير قرار می دهد و در اين ميان جنبه هايی چون دقت ، تفكر پيچيده ، قضاوت ، تصميم گيری های آنی و تحرك كه نقش اساسی در امر ايمنی پرواز دارند آسيب پذيرتر هستند.
راهبردهاي عملی براي مقابله با خستگی :
- خواب و استراحت كافی قبل از شروع كار و انجام ماموريت ها مانع از بروز خستگی زودرس و فشارهای ناشی از آن است.
- اجتناب از انجام كارهای سنگين مداوم و يكنواخت . اين امر به خصوص وقتی كه پروازهای طولانی مدت ، علاوه بر وظايف معمول در برنامه پروازی كرو گنجانده می شود بسيار حائز اهميت بوده و باعث افزايش خستگی و كاهش راندمان كاری مي گردد.
- كاهش آب بدن باعث تشديد خستگی و خواب آلودگی می گردد . لذا نوشيدن آب و مايعات از عوامل تأمين آب بدن و رفع خستگی و خواب آلودگی است.
- تقسیم کار بین کرو ، حین پرواز (یا تعویض برخی کارها در صورت امکان ) و رعایت C.R.M از عوامل مؤثر کاهش فشارهای خستگی در پروازهاست.
- پيش بينی تمهيدات لازم جهت رفع مشكلات معيشتی و استرس های روحی روانی كاركنان از عوامل موثر در پيشگيری از خستگی های روحی می باشد.
- بر اساس مقررات موجود هوانوردی هرگاه خلبانان خود را در وضعیت جسمی و روحی نامناسب می بینند می بایستی ضمن مراجعه به مسئولین ذیربط (مسئول عملیات پروازی،پزشک متخصص هوایی و …) از انجام پرواز اجتناب کرده و مأموریت به دیگر افراد آماده واگذار گردد.
- به خاطر خواص تحريك كنندگی كافئين ، پيشنهاد می گردد در حين پرواز ( يا لحظاتی پيش از آن ) مواد كافئين دار و آشاميدنی هایی مانند چای و قهوه مصرف شوند.